Al op zijn eerste werkdag bij een verzekeraar was Alexander (35) de pineut. ‘Ik had me niet goed in de bedrijfscultuur verdiept en kwam in een pak naar kantoor. Stom, bleek achteraf, want iedereen was informeel gekleed. Deze misser was reden voor mijn nieuwe collega’s om daar nog lang grappen over te maken. Een grapje moet kunnen, maar je krijgt nooit meer een tweede kans voor een eerste indruk. Dus vanaf dat moment was ik de sjaak en miste ik direct een klik met de collega’s.’ Naarmate de tijd verstreek, ging het beter. Ik kon de flauwe grappen best handelen, maar er waren altijd “dingetjes”. Ik rookte bijvoorbeeld niet en de rest van de collega’s wel. Dat ik niet rookte, maakte mij in de ogen van mijn collega’s anders.’

Geïsoleerd van de rest

Omdat Alexander niet rookte, miste hij ook een hoop gezelligheid. Hij vertelt: ‘In het rookhok werd vanalles besproken en werden afspraken gemaakt voor borrels. Daar werd ik vervolgens niet bij betrokken.’ Alexander werd bewust of onbewust geïsoleerd van de rest van de collega’s. ‘Het ging op een gegeven moment zo ver dat ik werd aangemoedigd om mijn functie te veranderen en sales te gaan te gaan doen: zo was ik minder vaak op kantoor. Uit principe rijd ik geen auto, dus toen ik zei dat ik de functie best wilde invullen, maar dan wel met het openbaar vervoer, was dat opnieuw pestvoer.’ De druppel was voor Alexander dat hij een privé telefoontje opnam en daarop aangesproken werd door een collega. Hij zei dat ik het écht niet kon maken onder werktijd. Dat voelde onterecht, omdat ik altijd hard werkte.’

Ziek in het weekend

‘Ik piekerde veel en sliep niet meer goed. In de weekenden was ik bijna altijd ziek, dan kwam de stress tot uiting. Het kon zo niet langer doorgaan, dus na die opmerking over het telefoontje heb ik ontslag genomen.’ Alexander koos voor zijn gezondheid, maar had achteraf gezien eerder voor zichzelf willen opkomen. ‘Ik heb het een jaar volgehouden, maar had misschien eerder een grote mond terug moeten geven. Ik was daar toen veel te onzeker voor en trok mezelf terug. Nu kan ik zeggen dat ik gewoon niet in de bedrijfscultuur paste.’ Alexander heeft van alle pesterijen ook wat geleerd: ‘Sta voor wie je bent en wat je doet. En als dat betekent dat je weg moet gaan bij je huidige werkgever, dan moet je dat gewoon doen, want dat maakt gelukkiger!’

Shock

Ook Roos (34) kan meepraten over gepest worden op werk. Ze vertelt: twee jaar geleden werkte ik bij een groothandel. Het pesten begon heel subtiel. Ik zag af en toe wel wat blikken over en weer gaan tussen mijn collega’s, maar ik had het niet door. Totdat ik ze een keer “betrapte” toen ze in de hal over mij aan het praten waren. Het was een shock, vooral omdat de vrouw waarvan ik dacht dat zij mijn vriendin was nare dingen over mij verspreidde. Ze had me nota bene nog geholpen toen ik een periode veel werkdruk ervaarde. Ze was er voor me, dacht ik… Ik hoorde haar zeggen dat ik irritant was en dat ik dingen fout deed.’

De confrontatie

Helaas voor Roos bleef dit voorval niet bij een incident. ‘Ik hoorde haar steeds weer praten achter mijn rug om. Niet alleen tegen de directe collega’s, maar ook tegen managers, kwam ik later achter. Ze was niet te stoppen. Zij vond mij blijkbaar irritant geworden en andere mensen moesten daarin meegaan. En dat gebeurde ook: collega’s gingen mee in haar pesterijen en roddels.’ Roos liet het er niet bij zitten en confronteerde op een dag een paar pesters met hun gedrag. Zij gaven aan dat de roddels niet vanuit hen kwamen, maar van mijn “vriendin”.’

Opluchting

Als zij er niet was, dan deden collega’s wel normaal tegen Roos. Roos: ‘Was zij op kantoor, dan begonnen de stiekeme blikken en het roddelen weer. Ik voelde me er zo naar en eenzaam door, dat ik nachtmerries kreeg. Over haar en over het werk. Het leidde zelfs tot een burn-out. Op een gegeven moment was het gewoon genoeg. Ik heb haar toen, op aanraden van mijn POH-GGZ (red. Praktijkondersteuner Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg) ermee geconfronteerd. Ondanks dat zij alles ontkende, luchtte dat ontzettend op. Achteraf was het pesten ook de push die ik nodig had om ander werk te zoeken, want ik had geen uitdaging meer. En ik heb geleerd om voor mezelf op te komen. Het heeft mijn leven dus ook verrijkt, hoe gek dat ook klinkt.’

Pestcoach Ellen over pesten

Ellen Somers is pestcoach en schrijfster van het boek PESTitude. Als ervaringsdeskundige op het gebied van pesten (zij werd zelf gepest in het onderwijs), kan ze ons alles vertellen over het fenomeen pesten onder volwassenen en weet ze precies wat je moet doen als je gepest wordt. Ellen: ‘Pesten ontstaat doordat de één zich graag boven de ander wilt plaatsen. De pester heeft een beeld van hoe iemand is en dat begint bij de eerste indruk. Stel: de toekomstige pester van middelbare leeftijd, ontmoet haar nieuwe collega die begin twintig is. Heeft ze wel genoeg ervaring, wat komt ze hier doen, kan ik wel met haar levelen? Allemaal negatieve vragen die direct opkomen. Als dit hardop uitgesproken wordt, is een rotopmerking al snel gemaakt en kan dit leiden tot pestgedrag. Pesten ontstaat uit een gevoel om ergens bij te willen horen.’

Verleg de focus

De manier waarop volwassenen pesten gaat volgens Ellen vaak over relationeel pestgedrag. Tussen collega’s onderling, maar ook tussen werkgevers en werknemers. Ze licht toe: ‘Negeren, vermijden en uitsluiten zijn de voornaamste manieren waarop volwassenen elkaar pesten.’ Op de vraag wanneer plagen pesten wordt, antwoordt ze: ‘Dat hangt af van degene die zich gepest voelt. Als het zo aanvoelt voor iemand, degene ervan wakker ligt, nergens meer aan kan denken en zich er slecht door voelt… dan is het pesten. Wanneer je een goed zelfbeeld hebt en zelfverzekerd bent, zal je minder snel een slachtoffer zijn, omdat het je simpelweg minder raakt.’ Maar wat kun je er als slachtoffer aan doen? ‘Alles wat je aandacht geeft, wordt groter. Dus als je negatief denkt, ga je je ook anders gedragen. Verleg de focus: niet op je collega’s, maar op het werk. Wat is je passie, waar word je blij van binnen je werk? Als je dat terug vindt, dan haal je de zware lading er vanaf en neem je een meer zelfverzekerde houding aan. Lukt dat niet of heb je geen plezier meer in wat je doet, dan is het beter om een andere baan te zoeken.’

Denk aan jezelf

Ellen ziet dit niet als vluchten, maar juist als een nieuwe kans waarbij je denkt aan je eigen geluk en (geestelijke) gezondheid. Tot slot wil ze iedereen die net als Alexander en Roos gepest wordt een belangrijke tip meegeven. ‘Hoe zou je dit vanuit liefde oplossen en wat heb ik nodig om me prettig te voelen op werk? Als je daar verder over praat, dan kom je erachter dat je niet overal op hoeft te reageren. En dat er dan vanzelf weer positieve dingen op je pad komen. Of je komt erachter dat je niet meer op je plek zit en dat is dus ook oké,’ aldus Ellen.