De uitbraak van het coronavirus kan er voor gezorgd hebben dat u tijdelijk de deuren van uw bedrijf dicht heeft moeten gooien. Of u voorziet dat u de komende zomerperiode geen of minder werk voor uw werknemers zult hebben, waardoor u uw werknemers vraagt om in deze periode vakantie op te nemen. Mag dat eigenlijk wel? Vragen mag, zegt juridisch hulpverlener Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR). Het is aan de werknemer om daarmee in te stemmen, of niet. Maar verplichten mag niet. Als er te weinig werk is, is dit de verantwoordelijkheid van de werkgever. Een werkgever kan een werknemer wel verplicht ADV-uren laten opnemen, maar alleen als dat van tevoren schriftelijk is afgesproken in bijvoorbeeld het cao.

Wat als het wél goed gaat? 

Maar wat als het goed gaat met het bedrijf en de werkgever het belangrijk vindt dat de werknemer voldoende rust neemt? Mag de werkgever in dat geval wél de werknemers verplichten om vrije dagen op te nemen? Nee, zegt Bert Kersten, jurist arbeidsrecht bij SAR. ‘De wensen van de werknemer zijn leidend. Een werknemer kan niet tegen zijn wens worden verplicht om verlofdagen op te nemen.’ Als een werkgever op verlof aandringt wegens gezondheidsredenen, raadt Kersten aan om de werknemer eerst langs een bedrijfsarts te sturen. ‘Deze is als geen ander in staat om te beoordelen of een werknemer het rustiger aan moet doen. Dat lijkt mij een meer passende oplossing dan de werknemer te verplichten verlofdagen op te nemen.’ 

Het belang van het opnemen van je dagen

Daarom is het volgens stress- en lifestylecoach Hanneke Kuipers van belang dat je zélf goed je eigen verlofdagen regelt. Óók in coronatijd. ‘Het vanuit huis werken, zeker met kinderen, heeft voor veel mensen voor extra stress gezorgd. Werk en privé liepen in deze periode meer door elkaar. De berichten over een komende financiële crisis gaat ook niet in de koude kleren zitten. Vergaderingen zijn vervangen door videobellen, wat behoorlijk intensief kan zijn. Het aantal psychische klachten zijn toegenomen: niet alleen bij mijn klanten, maar in heel Nederland. We moeten weer opnieuw leren genieten van vrije dagen en de verwachtingen bijstellen, want je vakantie zal er anders uitzien dan je voor ogen had. Anders is de teleurstelling des te groter wanneer er straks een tweede golf komt.’ 

Van yoga tot verlof stimuleren

Een bedrijf dat het opnemen van vrije dagen stimuleert bij hun werknemers, is softwarebedrijf SaySimple. ‘Vóór corona deden we al veel aan het welzijn van het team: yoga, tai chi, Healthy Week, massages’, vertelt managing director Madelon van Gurp. ‘Nu doen we nog steeds yoga, maar dan online. We zijn pro-actief en wachten niet tot mensen klachten krijgen. In april zagen we het verloftegoed opgelopen, niemand nam meer vakanties op of vakanties werden zelfs geannuleerd. Per mail hebben we onze werknemers erop attent gemaakt dat het juist goed is om in deze tijd vakantie op te nemen. Niet alleen om stress te verminderen, maar ook om economische redenen. Als straks het hele team pas in de tweede helft van het jaar verlof opneemt, draaien we op halve kracht.’ 

Geen vakantie in het najaar

Gelukkig reageerde het team van SaySimple goed op de mails die het opnemen van vakantiedagen stimuleert. Madelon: ‘Ik vond het best spannend om zo’n mail eruit te sturen, maar de reacties waren voornamelijk positief. Binnen no time hadden mensen hun verlofdagen ingepland of vakantieplannen gemaakt. Met name in juli en augustus, zoals we hadden gevraagd. Maar ook als mensen ad hoc vrije dagen willen opnemen, vinden we dat prima. Juist! Daarnaast hebben we gevraagd aan ons team om in het najaar, tussen september en december, maximaal één week op te nemen. Ook hier was begrip voor. Ik heb zelfs nog helemaal geen aanvragen gekregen voor dit najaar.’

Vakantiedagen die vervallen 

Maar wat als uw werknemer liever wil doorwerken zodat hij later dit jaar, als de coronamaatregelen verminderd zijn, alsnog met vakantie kan? Dan is het goed voor de werknemer om uit te zoeken wanneer zijn vakantiedagen komen te vervallen. Zo komen de wettelijk opgebouwde vakantiedagen van vorig jaar op 1 juli 2020 te vervallen (als werkgever heeft u een informatieplicht om de werknemer hierop te wijzen). De uitbraak van het coronavirus heeft hier dus géén invloed op. Besluit de werknemer de vakantiedagen niét op de te nemen, komen ze te vervallen en kan hij ze dus niet later in het jaar alsnog inzetten. Als de vakantiedagen al zijn opgenomen en de werknemer wil dit terugdraaien, is dat zonder uw toestemming niet mogelijk.

Ook in uw belang

Kortom: het verplichten van het opnemen van verlof mag dus niet, vragen of stimuleren wel. Niet alleen om het welzijn van uw werknemer in stand te houden, maar óók voor het financiële plaatje van uw bedrijf. Want wat nou als uw werknemers straks massaal in het najaar of in de winter vakantiedagen opnemen? U kunt een vakantieaanvraag alleen weigeren als het bedrijfsbelang wordt geschaad, volgens SAR. U zou dan moeten kunnen aantonen dat het bedrijf niet verder kan zonder die ene werknemer. In andere gevallen houden werknemers het recht op vakantiedagen. ‘We hebben vrije dagen niet voor niets, zegt Hanneke. ‘Een mens heeft ze nodig om even helemaal op te laden. Mijn advies? Ga genieten van de Nederlandse zomer.’

Kijk hier voor meer juridische informatie over werken en het coronavirus.